Mnogo je pitanja o porodičnoj penziji, poput ko je nasleđuje, koliko iznosi, kakva su prava dece, a kakva bračnih partnera. Odgovori na sva pitanja su jasna, i u vremenu za nama u ovoj oblasti nije bi bilo nekih posebnih promena.
Penziju preminulog osiguranika mogu da naslede članovi porodice pod kojima se smatraju bračni i vanbračni partner, deca ili roditelj, ali ako ispune određene uslove. Ne dobijaju svi jednaku visinu penzije. Naime, iznos porodične penzije se određuje u procentu od penzije koja pripada, odnosno koja bi pripadala umrlom u momentu smrti, i to: za jednog člana 70 odsto, za dva člana 80 odsto, za tri člana 90 odsto, za četiri i više članova 100 odsto.
Pravo na porodičnu penziju mogu ostvariti članovi porodice umrlog osiguranika koji je navršio najmanje pet godina staža osiguranja ili je ispunio uslove za starosnu, prevremenu starosnu penziju ili invalidsku penziju, ili umrlog korisnika starosne, prevremene starosne penzije ili invalidske penzije.
Ukoliko je uzrok smrti povreda na radu ili profesionalna bolest, članovi porodice stiču pravo na penziju bez obzira na dužinu staža osiguranja umrlog, navodi se u Zavodu za socijalno osiguranje.
Bračni partneri i porodična penzija
Bračni ili vanbračni partner mogu ostvariti pravo na porodičnu penziju ako su brak, odnosno vanbračna zajednica života trajali najmanje tri godine. Takođe, ako sa umrlim osiguranikom, odnosno korisnikom prava ima zajedničko dete, i to ako ispunjava zakonom propisane uslove.
Pravo na porodičnu penziju, pod istim uslovima, može ostvariti i supružnik iz razvedenog braka i vanbračni partner posle prestanka zajednice života vanbračnih partnera, ako im je sudskom presudom utvrđeno pravo na izdržavanje. Supružnik, odnosno vanbračni partner profesionalnog vojnog lica prema propisima o Vojsci Srbije koje je poginulo za vreme vojnih dejstava, pravo na porodičnu penziju stiče bez obzira na propisane godine života, pod uslovom da nije ponovo sklopio brak.
Udovica ostvaruje pravo na porodičnu penziju ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, navršila 53 godina života, ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, postala potpuno nesposobna za rad. Takođe, ako je posle smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udovica obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci.
Udovica koja u toku trajanja prava prema tom osnovu postane potpuno nesposobna za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost. Udovica koja, do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera nije navršila 53 godine života, ali je navršila 45 godina života, stiče pravo na porodičnu penziju kad navrši 53 godine života.
Udovica koja u toku trajanja prava na porodičnu penziju navrši 53 godine života, trajno zadržava to pravo, a udovica kojoj pravo na porodičnu penziju prestane pre navršenih 53 godine života, ali posle navršenih 45 godina života može ponovo ostvariti pravo kad navrši 53 godine života.
Udovac stiče pravo na porodičnu penziju ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera navršio 58 godina života, ako je do smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, ili u roku od jedne godine od dana smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera, postao potpuno nesposoban za rad.
Takođe, ako je posle smrti supružnika, odnosno vanbračnog partnera ostalo jedno dete ili više dece koja imaju pravo na porodičnu penziju po tom supružniku, odnosno vanbračnom partneru, a udovac obavlja roditeljsku dužnost prema toj deci. Udovac koji u toku trajanja prava po tom osnovu postane potpuno nesposoban za rad, zadržava pravo na porodičnu penziju dok postoji ta nesposobnost. Udovac koji u toku trajanja prava na porodičnu penziju navrši 58 godine života, trajno zadržava to pravo.
Porodična penzija i deca: Pravila i uslovi
Dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do navršenih 15 godina života, a nakon toga dete stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada do završetka školovanja, ali najkasnije do navršenih 20 godina života, ako pohađa srednju školu ili 26 ako pohađa visokoškolsku ustanovu.
Dete nesposobno za samostalan život i rad stiče pravo na porodičnu penziju i ona mu pripada dok traje ta nesposobnost, ako je nastala do uzrasta do koga se deci obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, ili ako je nastala posle uzrasta do koga se obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, a pre smrti osiguranika pod uslovom da ga je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti.
Detetu kome je školovanje prekinuto zbog bolesti, pravo na porodičnu penziju pripada za vreme bolesti do propisanih godina života, kao i iznad tih godina, ali najviše za onoliko vremena koliko je zbog bolesti izgubilo od školovanja.
Detetu kome je školovanje prekinuto zbog služenja vojnog roka pripada pravo na porodičnu penziju i za vreme služenja vojnog roka, ali najduže do navršene 27 godine života.
Invalidno dete, u skladu sa propisima o razvrstavanju dece ometene u razvoju i dete nesposobno za samostalan život i rad, ako je ta nesposobnost nastala posle uzrasta do koga se obezbeđuje pravo na porodičnu penziju, a pre smrti osiguranika, odnosno korisnika prava, pod uslovom da ga je osiguranik, odnosno korisnik prava izdržavao do svoje smrti, stiče pravo na porodičnu penziju i posle prestanka zaposlenja, odnosno obavljanja samostalne delatnosti.
Deci bez oba roditelja pripada, pored porodične penzije po jednom roditelju, i porodična penzija po drugom roditelju, kao jedna penzija čiji iznos ne može preći najviši iznos penzije određen zakonom, piše Kurir.
Roditelj osiguranika, odnosno korisnika prava (otac i majka, očuh i maćeha i usvojilac), koga je on izdržavao do svoje smrti, stiče pravo na porodičnu penziju, ako je do njegove smrti navršio 65 godina života (muškarac), odnosno 60 godina života (žena) ili postao potpuno nesposoban za rad.